Home »

MIÊN VIỄN ĐẸP HOA SEN - Tùy bút Nguyễn Khiêm

Thứ Tư, 12 tháng 11, 2014



Ta ngửa mặt nhìn trời xanh đất nước
Cánh đầm nào đưa tới ngát hương sen...
Câu thơ tôi đã viết thủa nào vẫn hiện hữu đến ngày nay. Về sen, loài hoa rất phổ biến gần gũi với con người, ngắm nhìn mát mắt, dịu êm nỗi lòng. Hoa sen biểu tượng cho thanh cao, tinh khiết, là kết tinh của trời đất, âm dương.
Sen được con người trân trọng nâng niu, chẳng những đẹp mà còn là sản phẩm của thiên nhiên ban tặng cho con người trên cả hai bình diện: tinh thần và vật chất. Là món ăn, uống bổ dưỡng cho sự khang kiện của con người. Sen có biệt danh Liên Hoa. Lá sen gói bánh, gói xôi, gói cốm thơm bàn tay em; lá sen đội đầu mát rượi mùa hè. Nhị sen ướp trà sao mà thơm, mà ngon đến lạ lùng, mỗi sớm uống chén trà sen:
Nhất trà thanh thuỷ dạ quang tâm...
Hạt sen – “nhân thạch quả” xoè nở trắng trong bát chè mát ruột mùa hạ. Hạt sen khô trắng trong ôm đường bùi ngọt trong món mứt ngày xuân. Chén thuốc bồi bổ sức khoẻ không thể thiếu hạt sen, có tên liên nhục. Cánh hoa sen với màu phấn hồng quyến rũ ôm thực phẩm trong đĩa thức ăn. Và Sen cho con người nhiều lắm, tất cả. Củ và rễ sen, món súp ngó sen hầm gà sao mà bùi, mà thơm, mà ngon nồng nàn đến vậy. Với món nộm ngó sen nhâm nhi tinh cốt lương thực thứ rượu nếp cái hoa vàng thì thôi rồi, ngon ơi là ngon. Mỗi lần thưởng thức món ngó sen tôi nhớ đến tuyệt tác thơ Kiều của đại thi hào Nguyễn Du:
“Dẫu lìa ngó ý còn vương tơ lòng...”
          Và đến cái tâm Sen – “Liên Tu” tên dược liệu, uống nó đưa ta vào giấc ngủ êm đềm, mơ giấc mơ đẹp; rồi gương sen – “Liên phòng” cho lợn, cho gia súc ăn mau lớn, thịt rất thơm ngon.
          Sen cho con người nhiều lắm, tất cả.
Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn
          Sen đẹp và thanh cao được con người trưng trong bình, lọ trân trọng chốn thiền Phật đài và nơi thờ tự đình, đền; trên bàn thờ gia tiên mỗi mái ấm gia đình.
          Thời nhà Lý đạo Phật là quốc đạo phát triển và hưng thịnh, khắp nơi xây cất, dựng chùa. “Lý Triều nhị bách dư niên/ Sử cáo hồng lâu đô thị Phật”. Kiến trúc chùa nổi bật hình hoa sen, ẩn hiện khắp nơi từ cấu trúc kèo, câu đầu, con đố, đỡ trụ thường chạm khắc hoa sen. Nội tự: cửa võng, bàn thờ, án thư đều cuộn nổi lên hình hoa, lá sen. Đặc biệt tượng Phật ngồi trên đài sen sơn son thếp vàng đặc trưng miêu tả tôn vinh sự cao cả của đức Phật và hoa sen.
          Vua Lý Thánh Tông (1028-1054) trong giấc mơ an lành, người thấy Phật Bà dắt tay lên toà sen. Thiền sư Thiền Tuệ khuyên nhà vua xây chùa dựng một cột đá duy nhất giữa hồ. Trên cột đặt toà sen của Phật, trong hồ trồng hoa sen. Chùa toạ lạc tại kinh kỳ Thăng Long, Hà Nội ngày nay, gọi là Chùa Một Cột, còn có tên Diên Hựu.
          Hoa sen thanh cao là mô tuýp biểu trưng cho văn hoá thờ tự chốn Phật đài siêu linh và ẩn tàng trong tâm linh người Việt; trải qua ngàn năm Lý, Trần, Lê, Nguyễn âm vang sáng rạng đến bây giờ.
          Người viết bài này may mắn mua được pho tượng đồng hun cao 26cm, chân đế tượng 20cm, nặng 5 kg đầu thế kỷ XX. Tượng đồng đức Phật Bà Quan Thế Âm Bồ Tát đại từ đại bi. Tượng được tạo khắc công phu tinh xảo. Chân đế tượng là hình sóng nước nổi cuộn lên lá sen, bông nụ và đài hoa nở trải khắp; tạo bệ đỡ vững chắc, cảm giác như mênh mông. Chính giữa nổi lên một thân sen vươn lên mạnh mẽ, xoè rộng ra hình lá sen uyển chuyển ôm trọn ngai với lớp cánh sen xếp đều để đức Phật ngồi. Hình tượng chủ đạo lá sen ấy được cấu trúc xếp lượn, đan cài từ phía sau vươn ra hai bên và cuộn lên thành vòm lọng che và chắn hai bên đức Phật ngồi. Người đang trầm lặng... Đức Phật Bà đầu đội mũ hình cánh sen và cánh phượng phô mái tóc óng mượt với khuôn mặt thanh tú, tươi đẹp, hiền hoà, thánh thiện. Người cúi xuống nhìn ngắm chốn trần gian. Người toạ thiền áo thụng được tỉa khắc mềm mại, tà áo lượn xếp rất khéo, mượt mà. Bàn tay phải ngài bắt quyết rất tự nhiên chỉ lên trời – chỉ thiên; tay trái đặt trên vòng đùi, ngón ấn quyết chỉ địa cân đối, hài hoà: Thiên Địa âm dương. Hình tượng sen quấn quýt và quán xuyến trong tác phẩm điêu khắc đẹp này.
          Thật đáng ngợi ca những bàn tay tài hoa của nghệ nhân làm nên cái đẹp vĩnh hằng Hoa Sen, những giá trị văn hoá mãi mãi tồn lưu cho đời. Sức sống miên viễn của sen thấm đượm trong thơ ca:
Hôm qua tát nước đầu đình
Để quên chiếc áo trên cành hoa sen
Có được thì cho anh xin
Hay là em để làm tin trong nhà...
Sen gắn bó với đời sống con người nơi làng quê. Sen ngân nga trong ca dao, là vật chứng, cái cớ tỏ tình của đôi lứa, thật ý nhị. Và trong tâm thức nhân dân hoa sen được tôn vinh cùng với tấm lòng tri ân công đức to lớn của vị lãnh tụ dân tộc bằng lối ví von giản dị, thực tế mà sáng tỏ:
Tháp Mười đẹp nhất bông sen
Việt Nam đẹp nhất có tên Bác Hồ
Hoa sen hiện diện trong nghệ thuật tạo hình: kiến trúc, điêu khắc và hội hoạ bởi những tài năng và tâm hồn yêu quý hoa sen, đắm say hoa sen của lớp lớp nghệ sĩ, nghệ nhân thả hồn vào những tác phẩm sen cho đời, thể hiện tâm linh và chiều dày văn hoá Việt. Trước những bức vẽ hoa sen ta ngỡ ngàng về vẻ đẹp gần gũi mà lạ lùng đến thế; bằng màu sắc ngôn ngữ hội hoạ nghệ sĩ đã tóm cái đẹp vô vàn của sen trong một khổ nhỏ bức tranh làm nao lòng người. Ôi chao! Những bức tranh người đẹp hiển hiện sánh vai với vẻ đẹp vĩnh hằng kiêu sa của sen. Người đẹp Việt Nam được tôn vinh cùng sen toả sáng...
          Hình chữ S từ Bắc vô Nam suốt dằng dặc miền Trung đâu đâu cũng có sen, những đầm sen bát ngát xanh, rì rào trong gió đàn mát rượi. Mùa sen đến. Bỗng đột ngột một nụ đầu đàn đâm vút lên, to ra, bung nở thắm hồng và tiếp nối sức sống căng tràn trăm ngàn bông tưng bừng đua nở khoe sắc ngan ngát đua hương.
          Các bạn đã bao giờ dừng lại, đứng trước đầm sen chưa? Chao ôi! Hương sen nhẹ nhàng mơn man trong khướu giác mùi hương ngọt thơm đặc biệt, da diết, nhẹ nhàng, kín đáo, e ấp làm lòng ta nao nao, dịu nhẹ nỗi khát khao trần tục.
          Sen và hương sen hướng thiện trong mỗi chúng ta; chính là giá trị Chân – Thiện – Mỹ, giá trị văn hoá dân tộc Việt tồn lưu mãi mãi...
          Mùa sen nở. Hương sen quyện với hương trầm nơi cửa thiền nghe miên man một miền ký ức vời xa, kéo ta đến bến bờ của lòng vị tha, của tình yêu thương và nhân ái cao thượng, đẹp đẽ nơi kiếp người này...
          Xin hầu quý vị để kết bài viết nhỏ này bài thơ mới có:
Đầm sen ngan ngát đưa hương
Mơn man gió hát vấn vương lòng người
Từ xa sen đã mỉm cười
Ngập tràn hương sắc vui tươi mặn mà
Đời sen vốn sẵn kiêu sa
Lá xanh hồng phấn màu hoa la đà
Đầm sen nở rộ bao la
Kéo hương thu đến ngân nga nhạc lòng
Nhấp nhô ngàn đoá sen hồng
Từ trong lá thắm bềnh bồng trổ bông
Em như một đoá tươi hồng
Mà anh bình đẹp thắm nồng ôm sen.

Nam Định, hè 2014
N.K 
     
Tags: , ,

Comments[ 0 ]


Đăng nhận xét