"NẮNG TRONG MẮT" CỦA TRƯƠNG LAN ANH - Bài của Huy Nguyên

Nhà thơ Trương Lan Anh

“Nắng trong mắt” là tập thơ thứ 2 của Trương Lan Anh (Trương Thị Phượng – HV Hội Văn Nghệ tỉnh Quảng Trị) vừa mới trình làng (tháng 9.2014). Tôi nhận được tập thơ cô gửi biếu, không có lời đề tặng, như trước đó cô cho biết vừa ra Bưu điện gửi tập thơ, nhưng khi quay về nhà thì thấy tập thơ có ghi lời đề tặng anh NH vẫn còn đó! Chẳng sao, có thơ đọc là tốt rồi, quý hơn nữa là tấm lòng của một nhà thơ nữ như "Ngọn đèn thức giữa đất trời Thành Cổ".

 “Nắng trong mắt” tuy mỏng mảnh (150 trang) nhưng độ dày về chất lượng thì hơn hẳn tập thơ đầu (320 trang). Đó là một bước tiến rõ rệt của thơ Trương Lan Anh. Những bài thơ lục bát nhuần nhuyễn, những bài thơ tự do tung tẩy khéo léo, tất cả cùng chung một giọng điệu mượt mà, với âm vang dịu ngọt.

Trương Lan Anh bày tỏ:

".... Là một người yêu văn thơ từ bé và những kỷ niệm của những năm tháng của một cô bé yêu thích văn chương đến bây giờ vẫn còn lại trong ký ức của bạn bè và thầy cô....Trước hết Lan Anh chưa nghĩ mình làm thơ để trở thành nhà thơ, mà làm thơ để giải bày tâm sự. Những cảm xúc bất thần mình gặp trước cuộc sống, Lan Anh bắt nhịp khá nhanh trước một thực tế. Những cảm xúc nhanh nhạy ấy có thể qua một chút sắp đặt cấu tứ thì Lan Anh cũng có thể cho ra đời bài thơ. Có khi cảm xúc thăng hoa lại có bài thơ để lại ấn tượng. "Người đàn bà mặc chiếc áo choàng" - tác phẩm đầu tay của Lan Anh, chỉ là bước khởi đầu. Con đường đi phía trước còn dài nhưng từ trái tim, viết bằng trái tim để đến với trái tim, Lan Anh sẽ cố gắng không phụ lòng bạn bè quý mến.”

(Cảm nhận trong “Thơ tình Trương Lan Anh” - HN )

Thơ Trương Lan Anh cuốn hút người đọc ở cảm xúc mạnh mẽ. Nhờ có cảm xúc dào dạt dẫn truyền, những nhóm chữ bình thường chợt trở nên lung linh, sống động; câu thơ, giọng thơ trở nên uyển chuyển, nhịp nhàng. Nói như  Pau-tốp-xki: "Các nhà thơ đã làm cho những chữ khô giòn, xơ xác tỏa hương". Trong tập thơ, Trương Lan Anh dùng nhiều thể thơ tự do. Lối thơ này có lợi thế là làm cho người viết khơi nguồn cảm xúc mạnh, nhưng đôi khi cảm xúc xô bồ dẫn đến sự lan man trong ý tứ. Trương Lan Anh đã biết tiết chế cảm xúc của mình, tránh được sự dàn trải, mông lung.

Nội dung tập thơ gói trọn một chữ tình. Tình yêu quê hương trải rộng khắp đất nước thương yêu. Cô về thăm “Quê mình” để nghe:

Tiếng sáo diều vi vút lượn quanh

Ước  mơ bay theo cánh gió

Ta lớn lên từ hương bùn màu mỡ

Yêu bốn mùa mẹ cõng cả trên lưng!

Trở lại “Vườn quê” với nỗi nhớ: Con quặn lòng đâu dáng Mẹ, Bà xưa!

Trương Lan Anh hướng về những vùng đất tâm linh ân nghĩa. Cô đến Quảng Bình thăm mộ: Người tướng già năm ấy để nguyện cầu “Xin người yên giấc cõi tiên”. Cô “Về quê thăm Bác”, đến “Đồng Lộc mãi mãi mùa xuân” thắp hương tưởng nhớ Các chị nằm đây. Khác với tập thơ trước, ở đây Trương Lan Anh không nói nhiều về chiến tranh và cách mạng, nhưng đâu đó vẫn có hình ảnh những người anh hùng đã khuất. Những câu thơ  trôi chảy tự nhiên về nơi sâu thẳm với ý tình tươi rói kính yêu.

Bước chân Trương Lan Anh trải rộng khắp chiều dài đất nước. Từ một “Chiều biên giới” ở Hà Giang với:

Sông Nho Quế trườn theo lưng núi

Trong veo ngọn nước dòng sa

Đá tai mèo tuốt mình nhọn sắc

Ngọn núi vồng lởm chởm bước chân leo

Về Hà Nội ngắm phố:

Hồ Tây

Bóng liễu hao gầy nghiêng soi tóc chải

Sóng gợn mặt hồ

Chiều nắng thu rơi!

“Em sẽ lại Đông Anh” để Thăm Giếng Ngọc câu chuyện xa rồi/ vết lông ngỗng nỗi đau cắt cứa, đến “Bên phố cổ Hội An” Nơi có em từng giờ thao thức/ Lắng sóng Thu Bồn bên Thạch Hãn bâng khuâng, “Về Mỹ Thủy”,  “Một thoáng  Khe Chè”… Đến Huế với “Câu thề” để thấy:

Bóng dáng xưa rêu in phiến đá

Vẫn còn đây trầm mặc giữa hồn thơ

Bên Bến Ngự, Đông Ba, Gia Hội

Nam Ai, Nam Bằng ai thả giữa trời khuya.

rồi Về Quy Nhơn/ Hương mùa nồng thở/ Sóng gối vào bờ/ Hoang hoải giấc mơ xưa – “Khuyết một vầng trăng”, hưởng “Mùa xuân trên đảo” chia sẻ Nỗi nhớ quê nhà anh lính đảo Trường sa.

Tây Ninh “Đón em về”, Sài Gòn “Thao thức vầng trăng”. Bước chân Lan Anh in dấu nơi miền cực nam Tổ quốc:

Tựa lưng đất mũi Cà Mau

Lòng ta thanh thản giữa màu nước mây

Sóng trùng lớp lớp bủa vây

Biển Đông đón gió đất này Năm Căn

Trương Lan Anh đi nhiều, biết nhiều. Bằng cảm quan tinh tế, cô ghi lại những dáng nét đặc trưng của các vùng miền đi qua. Những trang thơ tiềm ẩn lòng yêu đất nước và con người của cô, trong một chừng mực nào đó, biểu hiện nét tài hoa, lịch lãm nhưng khiêm tốn, dịu dàng của một cô giáo làm thơ.

Ở tuổi trung niên, đã lên chức bà, Trương Lan Anh vẫn viết thơ tình, nhưng cái nồng nàn, say đắm lắng dịu đi, nhường chỗ cho cái đằm thắm, lắng sâu trong hoài niệm. Từ bài thơ đầu, tiêu biểu cho cả tập thơ “Nắng trong mắt”, đã thoáng hiện điều ấy.

Nhìn về phía ấy bình minh

Nắng trong mắt đỏ trốn tìm bóng nhau

Bước về trắng cỏ hoa lau

Nghe man mác nắng rụng nhàu chiều phai

“Dòng sông tuổi hai mươi” lắng đọng tiếc nuối, nhớ thương:

Tháng chạp trong tôi

Vơi đầy nỗi nhớ

Bạn và tôi

Nợ cuộc đời này

Sóng không dềnh

Sao mắt ta cay

Gió lặng thầm

Qua miền buốt giá

Đắng lòng chia sẻ cùng cánh chim bạt gió, khát tìm nơi chốn yêu thương, đang bơ vơ “Lạc chiều”:

Gió về buốt lạnh sóng khơi

Câu thơ thắt giá nghẹn lời cửa tim

Biển đông sóng khát đi tìm

Chân trời góc bể cánh chim lạc chiều

Bài thơ hay, có sức gợi sâu. Câu thơ thắt giá nghẹn lời cửa tim. Nghẹn ngào không nói, nhưng nói được rất nhiều.

Từ “Sợi thương” Nắng giăng mắc sợi đê mê/ Em sang bên ấy nắng về theo em,đến “Níu”: Vầng trăng níu sự đơn côi/ Mắt xanh níu chặt bóng tôi với nàng,  “Lạc chiều”, rồi “Giọt đắng” Hình em in đáy cốc/ Thành hương vị đê mê, bốn bài thơ khá hay liên tục trong hai trang in như hé mở, đóng khép tâm tình xao động, dào dạt yêu thương.

“Con lật đật” cũng là bài thơ hay. Chủ thể trữ tình – nhà thơ nói về mình một cách dí dỏm, nhưng đó là sự tự nhìn nhận một cách đúng đắn, chân thành, tràn ngập yêu thương đối với người chồng trọn đời chung thủy

Con lật đật bên anh

Nồng nàn hạnh phúc

Định lượng ưu tư - xóa khoảng lặng tâm hồn

Gieo niềm vui con chữ yêu thương

 …………………………

Con lật đật

Biết sẻ san sống với đời có ích

Cùng anh qua dâu bể cuộc đời này

Những bài thơ mang chiều sâu lắng đọng của trải nghiệm, suy tư:

Ta gối vào chông chênh

Nhặt mảnh trăng hoang hoải

Nhận ra

Mảng sáng tối cuộc đời

Cắt chia

Viên mãn

(Đêm)

Biển chiều vớt nỗi bâng khuâng

Câu thơ chạm khát vực lòng thẳm sâu

Bơ phờ con sóng trắng đầu

Gặp nhau đắm đuối vỗ đau mạn thuyền

(Biển chiều)

Và những cảm xúc đằm thắm thiết tha dành cho người thân, gia đình với trách nhiệm và tình thương viên mãn (Kính lời song thân, Mẹ gánh hạ về, Tháng mười ngập tràn yêu thương, Ngày mai cho con, Thơ mừng ngoại tôn, Ru cháu…)

Thơ Trương Lan Anh chứa đựng những suy tư sâu sắc về cuộc đời, tình người với nghệ thuật thể hiện vững vàng. Đó là chiều sâu của tư tưởng, độ chín của nghệ thuật theo thời gian đã phát sáng bất ngờ. Đã có nhiều lời phẩm bình, khen ngợi của các nhà thơ, tiến sĩ, thạc sĩ…, tôi không dám lạm bàn một cách toàn diện giá trị của tập thơ. Tự nhiên tôi nhìn “Phía em về”:

Phía ấy có ông mặt trời ửng đỏ

Thức dậy bình minh

Sân trường tung hoa lửa

Nâng cánh diều bay cao

Và gửi đến Trương Lan Anh một lời đơn giản: Mừng lắm thay!

18.11.14

H.N