VỀ BÀI THƠ “LỐI XƯA" CỦA CỎ DẠI - Tạp bút Mai Thanh

Dáng xưa như vẫn còn vương 

Giật mình thảng thốt cuối đường bóng ai 

Ánh vàng giọt nắng chiều phai 

Hòa vào ký ức giữa ngày mơ hoang 

Trời nghiêng thả bóng mây vàng 

Hoàng hôn gói cả mênh mang vào lòng 

Lối xưa ta vẫn mơ mòng: 

Cho ta nghiêng ngả trong vòng tay ôm!

* 

Giật mình thảng thốt cuối đường bóng ai

Thực cảnh đó đã gọi về hoài niệm ở em rồi. Bốn câu thơ tiếp theo bộc lộ rõ hơn cái hòa niệm vương vất trong em:

Ánh vàng giọt nắng chiều phai 

Hòa vào ký ức giữa ngày mơ hoang 

Trời nghiêng thả bóng mây vàng 

Hoàng hôn gói cả mênh mang vào lòng

Đặc trưng tả cảnh để tả tình đã rõ, càng rõ hơn khi từng cặp câu thơ ghép nhau để thể hiện đặc trưng ấy:

“Ánh vàng giọt nắng chiều phai” là cảnh - còn “Hòa vào ký ức giữa ngày mơ hoang” là tình. Tương tự, “Trời nghiêng thả bóng mây vàng” là cảnh - còn “Hoàng hôn gói cả mênh mang vào lòng” là tình. Là nói vậy, chứ thật ra, ở mỗi câu thơ đã tự bộc lộ rõ rệt cảm xúc về cảnh và tình rồi – nói cảnh để nói tình và nói tình từ trong cảnh!

Kết khúc bài thơ, nỗi hoài niệm dội lên đến mức muốn đưa nỗi ấy trở về hiện thực hôm nay:

Lối xưa ta vẫn mơ mòng: 

Cho ta nghiêng ngả trong vòng tay ôm!

Đọc hai câu thơ trên đây, tôi nhớ đến hai câu thơ tình của Xuân Diệu:

Không, ta chẳng muốn mơ mòng

Muốn ôm mình chặt trong vòng tay ta

Háo hức và nồng nàn, ông hoàng thơ tình Xuân Diệu không muốn mơ mà muốn thực, để được ôm người tình trong vòng tay của mình. Học theo thi nhân tiền bối, Cỏ Dại cũng không kém nồng nàn, háo hức dù vẫn chỉ trong mơ để được “nghiêng ngả trong vòng tay ôm”.

Về nghệ thuật, bài thơ tạo dựng được hình tượng kết hợp giữa xưa và nay; giữa cảnh và tình; giữa nỗi niềm đã qua và muốn mong hôm nay.

Bài thơ lục bát với lối gieo vần mượt mà, nhuần nhuyễn cùng với thi từ-thi ngữ “đạt” và “độc”: Lối xưa – tựa đề bài thơ, vừa là con đường, cũng chính là hoài niệm yêu; “thảng thốt cuối đường bóng ai” – một trạng thái tâm lý rất thật; “giọt nắng chiều phai” và “trời nghiêng thả bóng mây vàng” – quan sát tinh tế rất đạt; “hoàng hôn gói cả mênh mang vào lòng” – hình thể hóa cái không hình thể; “nghiêng ngả trong vòng tay ôm!” – bộc lộ rất rõ cảm xúc háo hức, nồng nàn của tình yêu…

Chúc mừng và cảm ơn Cỏ Dại về “Lối xưa” - một bài thơ hay!