Bài thơ “Chạm” và mấy lời bình của Phạm Đức Nhì (USA)

Thứ Năm, 18 tháng 6, 2015

Tác giả kể lại cái cảm giác sung sướng, hạnh phúc của mình trong một đêm được đắm đuối mê say dâng trọn cả linh hồn lẫn thể xác cho người yêu, nhưng bừng tỉnh mới biết đó chỉ là giấc mơ.

Thông tin cá nhân: (VanDanViet)

Tác giả Phạm Đức Nhì
Quê quán: Việt Nam
Hiện định cư tại Galveston, Texas

Email: nhidpham@gmail.com
_____

CHẠM & MẤY LỜI BÌNH

Phạm Đức Nhì

CHẠM

Vùi vào tóc anh

Chạm

rong rêu đại dương , ẩm mục rừng già

ngai ngái phù sa cánh đồng rơm rạ

Chạm sợi đa đoan

nhuộm màu dâu bể

Chạm sợi muộn phiền

ẩn mình lặng lẽ

Vùi vào môi anh

Chạm thềm mê man, chạm bờ mộng mị

Chạm lời chối bỏ trong lời thầm thì

Dâng bời bời nhớ

Chạm bời bời quên

Vùi vào tay anh

Chạm đường vân quen mịt mùng lạc lối

Chạm vết thương sâu dấu chai cằn cỗi

Hôn ngón yêu thương

Chạm ngón lạnh lung

Vùi sâu vào anh

Vùi vào giấc mơ

Vào đêm

Không anh.

(Đậu Thị Thương)

TỨ CŨNG LÀ Ý:

Với tôi, cách cấu tứ của Chạm có thể coi như là biến thể của phép ẩn dụ. Tác giả diễn tả sự việc cứ như đang thực sự xảy ra với tất cả háo hức, cuồng nhiệt của mình. Chỉ đến giây phút cuối mới bất ngờ hé lộ: “Đấy chỉ là tưởng tượng, chỉ là mơ.” Người đọc cảm được ý của tác giả trong sự ngạc nhiên thích thú.

Weldon Kees (1914 – 1955) đã dùng thủ thuật này từ rất lâu trong bài For My Daughter (Cho Con Gái Tôi) trong đó ông kể con gái ông đã phải chịu đủ mọi khổ đau do cuộc đời khắc nghiệt đem đến; nhưng câu thơ cuối cùng rất bất ngờ:

I have no daughter. I desire none. (1)

(Tôi không có con gái. Và cũng không muốn có.)

Weldon Kees mượn đứa con gái tưởng tượng để diễn tả sự khổ cực của kiếp người, cũng giống như Đậu Thị Thương mượn người tình trong mộng để bày tỏ nỗi khát khao nhục dục của mình.

Hình Thức:

Bài thơ được chia làm 4 phần.

1/ Vùi vào tóc anh

Chạm

rong rêu đại dương, ẩm mục rừng già

ngai ngái phù sa cánh đồng rơm rạ

Chạm sợi đa đoan

nhuộm màu dâu bể

Chạm sợi muộn phiền

ẩn mình lặng lẽ

Tác giả chọn mái tóc để thể hiện những bước đầu tiên cho vũ điệu yêu đương của cô với người tình.

2/ Vùi vào môi anh

Chạm thềm mê man, chạm bờ mộng mị

Chạm lời chối bỏ trong lời thầm thì

Dâng bời bời nhớ

Chạm bời bời quên

Kế tiếp là bờ môi

3/ Vùi vào tay anh

Chạm đường vân quen mịt mùng lạc lối

Chạm vết thương sâu dấu chai cằn cỗi

Hôn ngón yêu thương

Chạm ngón lạnh lung

và vòng tay.

4/ Vùi sâu vào anh

Vùi vào giấc mơ

Vào đêm

Không anh

Đoạn cuối (4) “Vùi sâu vào anh” để đi đến tận cùng của lạc thú ái ân nhưng đúng lúc ấy choàng tỉnh dậy mới biết chỉ là … mơ. Người tình đã biến mất và mình vẫn lẻ loi trong đêm vắng.

Ngoại trừ chữ Chạm đứng lẻ loi ở câu thứ 2, bài thơ đọc lên có nhịp ngắt như loại thơ 4 chữ. Độ ngọt của thơ chỉ thoang thoảng, vần thì đoạn có đoạn không nhưng nhịp điệu thì khá rõ, như ngựa phi nước kiệu, dẫn tứ thơ đi bon bon trên đường.

Ngôn ngữ: Ngôn ngữ của bài thơ chắt lọc, cô đọng nhưng minh bạch đến độ khó có thể giải thích, bàn tán gì thêm nữa. Tất cà đều rõ như ban ngày. Rất nhiều cụm từ 4 chữ, cụm nào của người đời đã thành thành ngữ, cụm nào do chính cô giáo dạy văn nghĩ ra, thú thật, cũng khó mà phân biệt rạch ròi. Nhưng một điều tôi biết chắc là cô đã sử dụng chúng nhuần nhuyễn như đồ dùng trong túi mình. Cô chỉ nói bóng gió rất xa nhưng do sức gợi cảm, sức khêu gợi tưởng tượng mạnh mẽ của ngôn ngữ khiến một người đọc tuổi xuân không còn phơi phới như tôi cũng hối hả chạy “đến bến” trước khi cô bừng tỉnh giấc mộng tình.

Tứ thơ táo bạo: Đã là con người ai cũng có quyền sống và quyền mưu cầu hạnh phúc. Hạnh phúc không phải chỉ là vấn đề ăn mặc, chỗ ở an toàn ấm cúng, nghề nghiệp ổn định mà còn là những nhu cầu khác. Đó là yêu thương, được yêu thương và thỏa mãn nhu cầu sinh lý. Đối với xã hội còn nặng nề nếp Nho giáo như Việt Nam, việc phụ nữ đề cập hay bàn luận chuyện phòng the, về mặt đạo đức, xã hội tuy không phải là điều tuyệt đối cấm kỵ nhưng vẫn còn bị nhìn với đôi mắt khá khắt khe, Cô giáo Đậu Thị Thương đã viết và phổ biến bài thơ Chạm với tên thật của mình thì phải nói cô vô cùng can đảm.

Cảm xúc trong thơ: Do thành công ở cách sử dụng ngôn ngữ nên bài thơ có cảm xúc ở tầng một khá mạnh. Đấu pháp toàn đội hay trận đồ chữ nghĩa của bài thơ - được thể hiện qua phép ẩn dụ biến thể - cũng góp phần tạo nên một lượng cảm xúc lớn ở tầng hai. Cảm xúc ở tầng ba (hồn thơ) có xuất hiện nhưng yếu. Cũng dễ hiểu. Là phụ nữ, lại là giáo viên dạy văn, tác giả đã không dám cho phép chữ Dâm – dù được viết hoa, rất đẹp, rất trong sáng và nhân bản - độc chiếm tâm hồn mình.

Cái sung sướng nhất của người đàn ông trong chuyện gối chăn là được người phụ nữ mình yêu cũng hết mực yêu mình, đang lúc cơn thèm khát nhục tình lên đến cực điểm, đã với cung cách tận tụy ân cần, đem trọn vẹn thể xác và linh hồn đắm say cuồng nhiệt hiến dâng. Đó chính là cung cách của Đậu Thị Thương khi bước vào cuộc chơi ân ái. Cô đã thi vị hóa chữ dâm dung tục của người đời. Qua ngôn ngữ thơ của cô – như đã nói ở phần trước - chữ Dâm (viết hoa) rất đẹp, rất trong sáng và nhân bản.

Có lẽ vì thế mà cô đã trở thành người tình lý tưởng của nhiều chàng trai chưa vướng bận. Cùng ngày mấy bài thơ của Đậu Thị Thương được post lên trang Nhà Thơ Nguyễn Trọng Tạo cô nhận ngay được một comment rất tình, trong có đoạn: “Thương! Really I am falling in love with your poems and You yourself as well.” Tạm dịch: “Thương! Anh thật đã yêu mấy bài thơ của em và cả em nữa.” Nếu chữ really được đặt lùi ra phía sau một tý thì comment đã thành một lá thư tỏ tình thật dễ thương. Riêng tôi, bây giờ cũng chưa biết cô còn tự do hay đã là hoa có chủ, nhưng điều ấy đâu có gì quan trọng. Tôi chỉ là một con bướm thơ đa tình, thấy vườn thơ cô hay hay, là lạ bay đến lượn chơi đôi vòng để thưởng thức hương thơm, vẻ đẹp. Giờ đây xin gởi đến cô chủ vườn lời cám ơn chân thành và xin được vẫy tay từ biệt để bay đến những vườn thơ mới.

Galveston, Texas những ngày đầu tháng 6/2015

Phạm Đức Nhì

----

Chú thích:

1/ http://www.poetryfoundation.org/poem/177037

----

Phạm Đức Nhì

nhidpham@gmail.com

. Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gởi từ USA ngày 18.6.2015

Xin Vui Lòng Ghi Rõ nguồn VanDanViet Khi Trích Đăng Lại.

_______________________________________________