Home » Lý luận phê bình

Phạm Khang: Tản mạn về “Giai điệu tháng năm”

Thứ Ba, 11 tháng 8, 2015

Thông tin cá nhân: (VanDanViet)

Tác giả Nhà thơ Phạm Khang

Hội viên Hội VHNT Thanh Hóa.

đã xuất bản 9 tập thơ, 4 tiểu thuyêt, 1 tập ký sự.

Học văn tại Nga. Dịch giả văn học thế giới.

ĐT: 0122.220.69.89

Email: phamkhangnhavan@gmail.com

_____

TẢN MẠN VỀ “GIAI ĐIỆU THÁNG NĂM”

Phạm Khang

Hôm gặp anh Vũ Duy Hòa ở Hội thơ Nguyên tiêu thấy anh háo hức và như trẻ ra rất nhiều. Ấy là do cái tình thơ, cái duyên thơ đã gắn kết anh với công chúng qua hình ảnh bình dị và gần gủi nhất. Té ra, người ta ở đời đến với thơ trước hết là vì tình, vì nghĩa, vì những giao cảm muôn đời tuôn chảy nơi những trái tim nhiệt huyết. Mới đây, anh lại đưa cho tôi xem tập thơ của anh mới xuất bản “Giai điệu tháng năm”, chọn lọc nhiều bài anh viết rải rác trong một thời gian dài với nhiều cung bậc khác nhau. Đời sống lúc nào mà chẳng đa đoan, muôn mặt. Người làm thơ không thể tự mình đứng ngoài đời sống ấy. Không thể vô cảm và lại càng không thể vô trách nhiệm trước hiện thực đời sống với những biến động muôn mặt của nó. “Giai điệu tháng năm” được dàn trải trên một không gian thời gian rộng lớn, ở đó tác giả hóa thân vào những trang nhật ký bằng thơ với cảm xúc và rung động thật trong sáng, thân thiện. Vũ Duy Hòa nhận ra đất nước là cái nôi bất tử để anh lớn lên, trưởng thành và phụng sự: “Đất nước của hát xoan, quan họ/ Của mái nhà, vọng cổ, ca dao”(Đất nước). Cái nôi ấy đương nhiên là hồn dân tộc, là truyền thống bất khuất, anh hùng của cha ông trong lịch sử dựng nước và giữ nước:

Em có về nghe trống đồng vang vọng

Cánh hạc bay lên bát ngát ruộng đồng

Từ Ngàn Nưa, Triệu Trinh Nương đuổi giặc

Đến Lam Sơn, Lê Lợi chống quân thù

(Em có về Thanh Hóa)

Người thơ khó tránh được cái phong tình gió bụi, cái giang hồ trước thiên cảnh của trần gian. Ấy là bởi người thơ phải say thì mới có thể thả thơ được. Thơ tự ép, tự đè ra để mà tìm câu tìm chữ phải chăng là phi thơ, là thơ đặt hàng, thơ đóng hộp? “Giai điệu tháng năm” cho thấy Vũ Duy Hòa không phải là người làm thơ như vậy. Thơ anh thật từ cảnh cho tới tình. Mà cái tình mới là cái khó cưỡng nhất, khó che đậy, rất dễ lộ ra thật giả. Non nước, quê hương luôn theo anh trong cuộc hành trình của cuộc đời, lúc thì “Một dải Ba Vì xanh ngát màu mây”, khi lại “Hoa phượng đỏ Tràng Tiền lộng gió-Hương Giang xanh thăm thẳm câu hò” (Chiều Huế). Nhận ra “ Ba vì xanh ngát màu mây” là do thức cảm trong sáng mà ra vậy. Còn nghe được, ý thức được cái tình sâu lắng, mặn nồng của người xứ Huế thì phải đổ Hương Giang vào “Thăm thẳm câu hò”. Ý tình đều đạt, con chữ có hồn, không gò bó mà tự nhiên như non nước này, quê hương này đã khắc ghi cõi lòng nhân thế, nghĩa tình nhân thế vậy.

Qua “Giai điệu tháng năm” rất dễ nhận ra là Vũ Duy Hòa là người đi nhiều. Âu cũng phải thôi, chiến tranh và người lính, rồi những năm làm công chức, làm Đại biểu Quốc hội không đi sao được. Không gần dân, không đi thực tế sao có thể biết được dân cần gì, đói no, công ăn việc làm, ước nguyện của họ ra sao. Thế mới thấy đời người là dâu bể, là cái càn khôn của tạo hóa không chừa một ai. Xin gửi những Hà Bắc, Tản Viên, Ba Vì, Ba La Bông Đỏ, sông Mã, Hương Giang, Ngàn Phố, Bi Mốt, Tây Ninh, Miền Đông Nam Bộ…mối tình thâm khắc cốt ghi tâm của tác giả với lòng biết ơn và nỗi nhớ:

Năm tháng trôi qua mỗi mùa huấn luyện

Chúng tôi lớn lên theo nhịp quân hành

Thắm đượm nghĩa tình quân dân Hà Bắc

Dẫu xa rồi vẫn nhớ mãi u ơi!

Ngày ra đi, chiến trường chia nhiều ngả

Họ lên đường giữ trọn niềm tin

Lại gặp nhau giữa Miền Đông gian khổ

Bi Mốt, Tây Ninh…bom đạn tơi bời

(Thiên Thai ngày ấy)

Thơ của Vũ Duy Hòa nghiêng hẳn một mảng lớn viết về kỷ niệm chiến tranh và nghĩa tình đồng đội. Nhớ về họ thơ anh trào dâng sự cảm phục, ngưỡng mộ, tự hào:

Chúng tôi ra đi, Trường Sơn Đông nắng lửa

Trường Sơn Tây mưa lũ quét rừng già

Sốt rét rừng chống từng cơn bom đạn

Mà chiến trường phơi phới niềm tin

(Hoài niệm một thời quân ngũ)

Nhớ về đồng đội, thơ Vũ Duy Hòa ngân lên khúc giao cảm thao thiết, tiếc thương những người đã ngả xuống. Đó là một khúc đàn tình tri ân mà người ta sẽ cầm lòng mãi mãi cho dù cho hôm nay đã ở tuổi xế chiều:

Chiến tranh đã qua đi

Lùi sâu vào dĩ vãng

Chúng tôi cũng già nua

Mỗi người đi mỗi ngả

Chiến trường xưa, đồng đội gọi nhau về

(Trở lại Miền Đông)

Tinh thần ấy, dáng đứng Việt Nam ấy, một lần nữa lại được tác giả tái hiện sống động qua hình ảnh của những người lính ngày đêm canh giữ biển trời Trường Sa nơi tuyến đầu Tổ quốc:

Anh đứng đó nơi Trường Sa lộng gió

Canh đất trời cho đất nước bình yên

Cây phong ba qua bao mùa bão táp

Vẫn hiên ngang nơi đảo nhỏ kiên cường

(Gửi người lính đảo)

Tôi nhận thấy Vũ Duy Hòa biết nói được cả những điều tưởng như khô khan nhất, cứng nhắc nhất, cái điều mà nhiều người làm thơ thường hay né tránh: đó là trách nhiệm công dân và nghị trình đất nước. Nhiều người cho đó là việc của chính trị, việc của các nhà hành pháp và luật pháp, thơ chả dại gì mà liên quan. Đấy là lối suy nghĩ tùy tiện, thậm chí không đúng tí nào cả. Thơ không chối bỏ và trốn trách nhiệm phục thiện, chống cái ác. Nghĩ cho cùng ở thời đại nào thì thơ cũng là khuôn mặt tinh thần của thời đại đó, không có cái gì là xa lạ với nhà thơ cả. Vũ Duy Hòa tự nhận thức về trách nhiệm nặng nề của mình trong tư cách của một vị Đại biểu Quốc hội trước nhân dân, đất nước:

Chúng tôi do nhân dân bầu ra

Lắng nghe nguyện vọng của dân

Nói cho nhân dân hiểu

Làm cho dân theo, khó biết chừng nào

Chúng tôi đi sớm lại về khuya

Trăn trở cùng đói nghèo, gian khó

Phản ánh kịp thời tâm tư, ý nguyện

Từ khắp mọi miền: tiếng nói của nhân dân

(Đại biểu của nhân dân)

Làm người xưa nay là việc khó. Con người lại càng không phải là một thứ roobot được lập trình của văn minh công nghệ. Trái tim và những rung động của nó mới tạo nên con người đúng nghĩa. Vũ Duy Hòa cũng đã nhiều khi đi qua, va đập với sự đa cảm, những khúc tình và anh lắng nghe rất rõ những rung động ấy từ trái tim mình:

Ngày trở lại anh tìm về chốn cũ

Trời Ba Vì xanh ngắt một màu mây

Trên Tản Viên một dáng hình thấp thoáng

Vẫn như hờn, như dỗi với người xưa

(Duyên phận)

Chùm thơ về OSIC có nhiều trạng huống, cung bậc tình cảm da diết của nỗi nhớ và tình yêu. Người đọc rất dễ cảm thông và gần như có thể cùng với tác giả nhớ về cô gái này. Một cô gái chưa rõ họ tên nhưng chắc là dễ thương qua nét phác thảo dịu dàng của những câu thơ biết nói:

Thắp lửa cho nhau qua gian khó

Sống tốt hơn cho suốt cuộc đời

Nhớ không em một chiều xa ấy

Thư hồng mang nắng ấm về theo

(Nhận thư em từ Tokio)

“Giai điệu tháng năm” đậm đặc và tâm huyết những bài thơ tác giả dành riêng cho cha mẹ, ông bà, cháu con và thơ cho vợ. Gia đình là nơi neo đậu hồn thơ. Bội bạc với gia đình, dòng tộc người ta đâu có thể thành người. Mãi còn đây hình ảnh người mẹ hiền một nắng hai sương, tần tảo, áo bạc, lưng còng nuôi anh nên người:

Bố và con thay nhau đi chiến đấu

Hết nuôi con, mẹ lại chăm chồng

Bao gian khổ mẹ một mình gánh vác

Suốt cuộc đời cặm cụi với chồng con

(Mẹ tôi)

Là hình ảnh người cha kiên trung, cách mạng, không sợ hi sinh và gian khổ:

Bố đã đi trong đoàn quân Vệ quốc

Trấn thủ sờn vai qua khắp chiến trường

Đôi dép lốp trên đường dài kháng chiến

Kết vành hoa Điện Biên Phủ lẫy lừng

(Bố tôi)

Với vợ anh dành tất cả thương yêu và sự cảm thông sâu sắc nhất cho chị. Vợ anh cũng là một người lính. Một người lính âm thầm ở lại phía sau cuộc đời sôi nổi và thành đạt của anh. Anh viết về chị thật cảm động:

Ngày hôn lễ áo tôi cài miếng vá

Dăm lá trầu vài bao thuốc đơn sơ

Hai người lính thành vợ chồng từ đấy

Với ba lô con cóc gối đầu giường

(Vợ tôi)

“Giai điệu tháng năm” của Vũ Duy Hòa có cách nghĩ và cách cảm rất tự nhiên. Những bài thơ trong tập này chưa vươn tới độ sắc sảo, cách lập tứ, cách thả lời hiện đại nhưng bù lại nó cho ta ân huệ được thưởng thức một thứ thơ dung dị, thật thà, là bản sao lý lịch của tâm hồn tác giả. Thơ nếu đi được đến tận cùng của dung dị thì cũng là thơ hay đấy thôi. Hãy thật lòng với đời và với thơ. Có thể đấy là thông điệp mà người đọc dễ nhận ra qua tập thơ này. Những câu thơ đẹp rồi sẽ chết. Chỉ có những câu thơ được viết bằng sự rung động chân thành, bằng máu, bằng hồn, bằng sự kết bạn với muôn phương sẽ sống mãi. Nghĩ về “Giai điệu tháng năm” là nghĩ về một người bạn đã biết sống hết mình một cách có trách nhiệm cho đời và cho thơ.

Phạm Khang

Phạm Khang

. Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gởi từ Thanh Hóa ngày 10.8.2015

Xin Vui Lòng Ghi Rõ nguồn VanDanViet Khi Trích Đăng Lại.

_______________________________________________

Tags: Lý luận phê bình

BÀI VIẾT MỚI

XEM NHIỀU

Phạm Khang: Tản mạn về “Giai điệu tháng năm”

Comments[ 0 ]

Đăng nhận xét

Chào mừng bạn đến với trang Văn Thơ Việt Nam

Yahoo: Không có

Email: Không có

My site: WEB TỰ ĐỘNG LẤY TIN